Çoğu kişi zaman zaman yemeğe ilaveten ardından tatlı da tüketme ihtiyacı duyar. Ama aşırı yiyen kişiler için bu fazla yeme durumu kontrol edilemez bir hal alır. Stres ya da diğer olumsuz duyguları ile başa çıkmak için gıdaları kullanırlar. Bir kısır döngü içerisinde kötü hissettikçe yer, yedikçe kötü hissederler. Tıkanırcasına yeme bozukluğu durumu tedavi edilebilen bir hastalıktır.
AŞIRI YEME SENDROMU NEDİR?
Aşırı yeme bozukluğu, kontrol dışı gerçekleşen ve kişilerin duygu durumlarına göre gıdaların porsiyonlarını arttırarak tükettikleri,takıntılı bir şekilde yeme halidir. Tıkanırcasına yeme bozukluğu, genç ergenlik veya erişkinlik döneminde başlar. Genellikle aç olmadıklarında bile yemek yerler.
Tıkanırcasına yeme bozukluğunun temel özellikleri şunlardır:
• Sıkça gün içerisinde kontrol edilemeyen yeme atakları
• Yemek yeme sırasında ve sonrasında sıkıntılı ve üzgün bir duygu halinde olma
• Blumianın aksine kusma, açlık ya da aşırı egzersiz gibi hiçbir düzenli girişimi yoktur.
Tıkanırcasına yeme bozukluğu içerisinde olan kişiler sıklıkla suçluluk, tiksinti ve depresyon duyguları ile yaşarlar. Kendilerini kontrol edememekten yakınır, umutsuzca bu davranışlarını durdurmak ister ancak “yapamam” gibi hissederler.
TIKANIRCASINA YEME DÖNGÜSÜ
Aşırı yeme kısa bir süre için rahatlatıcı olabilir ancak sonrasındaki gerçek pişmanlık ve kendinden nefret etme halidir. Aşırı yeme, yalnızca yemeği takıntı haline getirmekle kalmaz obeziteye de yol açar. Kendini kötü hisseden kişi yemeğe saldırır ve ardından pişmanlık duygusu hakim olur ve yine bu duyguyu bastırabilmek için tekrar yemeğe yönelir. Bu bir kısır döngüdür ve aşırı yeme sendromundaki kişiler kendilerini hep bu kısır döngü içerisinde bulurlar.
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞU SENDORMU BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kontrolsüzce yemek tüketimi döngüsündeki kişiler genellikle bu alışkanlıklarından utandıkları için gizleyeme çalışırlar, çoğunlukla gizli gizli ve hızlıca yemek yeme eğilimindedirler. Bir çoğu kilolu ve obezdir, nadiren normal kiloda olanları da vardır.
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞUNDA GÖRÜLEN DUYGUSAL BELİRTİLER
• Stresli ve gerginliğini o anda yalnızca yemek yemeyle atacağına inanmak
• Yemek yerken ordaymış gibi hissetmemek, duygu ve düşünce olmaksızın tıkanırcasına yemek
• Ne kadar yerse yesin asla memnun olmamak
• Suçlu, depresif, tiksintili hissetme
• Kilosunu ve yeme alışkanlıklarını kontrol etmede güçlük
KENDİNİZE AŞAĞIDAKİ SORULARI SORUN, “EVET” cevabıyla sıkça karşılaşıyorsanız sizde de tıkanırcasına yeme sendromu bozukluğu olması muhtemeldir:
• Yemek yerken kendinizi kontrol dışı hissediyor musunuz?
• Yemek yemeği her daim düşünüyor musunuz?
• Gizli gizli yemek yiyor musunuz?
• Rahatsız hissedene kadar yemek yiyor musunuz?
• Endişelerinizden kaçmak, stresinizi hafifletmek veya kendinizi teselli etmek için mi yiyorsunuz?
• Yedikten sonra tiksinti, utanç duygularından birini veya ikisini de hissediyor musunuz?
• Kesmek istediğiniz halde yemek yemenizi durdurmak için kendinizi güçsüz hissediyor musunuz?
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞU ETKİLERİ NELERDİR?
Aşırı yeme sendromu, fiziksel-duygusal-sosyal sorunlar gibi geniş bir yelpazede çeşitli sıkıntılara yol açar. Bu sendromdaki kişiler, daha fazla sağlık problemleri yaşar, intihara eğilimleri fazladır, stresten kurtulamama ve uykusuzluk gibi ruhsal sıkıntılar ortaya çıkabilir. Depresyon, anksiyete (kaygı problemi) ve madde bağımlılığı gibi yan etkileri vardır. Ama tıkanırcasına yeme bozukluğunun en belirgin etkisi kuşkusuz kilo alımıdır.
OBEZİTE VE TIKANIRCASINA YEMEK YEME
Bu sendrom zamanla obeziteye yol açar. Obezite de çok sayıda tıbbi komplikasyonlara neden olur:
• Tip 2 diyabet
• Safra kesesi hastalığı
• Yüksek kolesterol
• Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
• Kalp hastalığı
• Bazı kanser türleri
• Osteoartrit
• Eklem ve kas ağrısı
• Sindirim sorunları
• Uyku apnesi
AŞIRI YEMENİN NEDENLERİ
Bir kişinin genleri, duygu ve deneyimleri de dahil olmak üzere tıkanırcasına yeme bozukluğu geliştirmek için uyarı alır. Bu durumun biyolojik nedenleri; hipotalamus (beyindeki iştah kontrol merkezi) açlık ve doygunluk hakkında doğru mesajlar gönderir. Ancak araştırmacılar, aşırı gıda tüketimiyle sonuçlanan gıda bağımlılığına neden olan şeyin genetik mutasyon olduğunu buldular. son olarak beyindeki seratonin seviyesinin düşüklüğünün de aşırı yeme sendromunda rolü olduğuna dair çeşitli kanıtlar bulunmaktadır. Sosyal ve kültürel nedenlere baktığımızda; zayıf olmak üzerindeki sosyal baskının duygusal anlamda yemek yeme olarak yanıt oluşturduğu bilinmektedir. bazı ebeveynler farkında olmadan çocukları besinlerle ödüllendirir bu da yine aşırı yeme sendromu oluşumunda bir etkendir. Çocukluk çağında cinsel tacize maruz kalmış kişilerde de olduğu gibi vücudu ve ağırlığı hakkında sık sık eleştirel yorumlara maruz kalan çocuklar da bu sendroma yakalanmaya açıktır.
Aşırı yeme sendromunun psikolojik nedenleri; depresyon ve tıkanırcasına yeme birbirine kesin bir şekilde bağlantılıdır. Bu sendromdaki bir çok kişi ya depresyondadır ya da depresyon geçirmiştir denebilir. Düşük benlik kaygısı, vücudundaki tatminsizlik tıkanırcasına yeme durumuna katkıda bulunur.
AŞIRI YEME SENDROMUNU NASIL DURDURABİLİRİZ?
Bu sendromu aşmak biraz zor gibi görünebilir. Öncelikle sağlık beslenme öğrenilmelidir. Dışarıda yediğinizde neleri ne şekilde tercih edebileceğinizi bilmeniz önemlidir. Bu durumu yenmek için 8 strateji:
– Stresinizi yönetin! Stresli olduğunuz durumlarda gıda aramak yerine farklı alternatiflerle dikkatini dağıtmaya çalışmalısınız. Basit nefes egzersizleri, yoga, pilates sizi rahatlatabilir.
– Günde 3 öğün ana öğün yemeğin yanına alternatif olarak sağlıklı aperatifler tüketin.
– Pişman olmayın! Abur cubur, tatlılar evde olduğu sürece yemeniz elbette ki olasıdır. Sağlıklı bir diyet sizi durdurmaya teşvik edebilir. Deneyin;) Bu şekilde hem sağlıksız kilo alımını durdurur, depresyon halinden çıkar ve stresini azaltırsınız.
– Egzersiz yapmaya çalışın! Egzerzis de sağlıklısız yeme alışkanlığınızı durdurabilecek bir diğer yöntemdir. Seçtiğiniz egzersiz tipi duygu durumunuza hitap ederse amacına ulaşmış olur.
– Sıkıntınızla savaşın! Sıkıldığınızda atıştırmak yerine yürüyüşe çıkın, bir arkadaşınızı arayın, kitap okuyun veya resim çizmeyi deneyin, çiçeklerle ilgilenin, ev hayvanı besleyin.
– Uykunuzu yeterince aldığınızdan emin olun! Eğer yorgunsanız enerjinizin artması adına yemeye eğiliminiz olabilir. Önce güzel bir şekerleme çekin kendinize. Vücudunuzu dinleyin. fiziksel ve duygusal açlığı ayırt edin. Son zamanlarda yediyseniz ve midenizde bir guruldama yoksa muhtemelen gerçekten aç değilsinizdir.
– Bir yiyecek günlüğü tutun! Ne yediyseniz, yedikten sonra ne hissediyorsanız bir yere not edin. Bir haftanın sonunda dönüp okuduğunuzda psikolojik açlık mağduru olup olmadığınızı anlayabilirsiniz.
– Destek alın! Beslenme uzmanı, psikolog / psikyatr’ dan profesyonel bir destek almanız size en büyük yardımı sağlayacaktır.
